Osteoporoza

Czym jest osteoporoza?

osteoporoza

Osteoporoza, dawniej zwana zrzeszotnieniem kości – stan chorobowy charakteryzujący się postępującym ubytkiem masy kostnej, osłabieniem struktury przestrzennej kości oraz zwiększoną podatnością na złamania.

Osteoporoza występuje najczęściej u kobiet po menopauzie (osteoporoza pomenopauzalna).

Osteoporoza jest uogólnioną chorobą metaboliczną kości, charakteryzującą się niską masą kostną, upośledzoną mikroarchitekturą tkanki kostnej, a w konsekwencji zwiększoną jej łamliwością i podatnością na złamania.

Podział osteoporozy

  • miejscowa
  • uogólniona
  • pierwotna – częstość występowania około 80%
    • osteoporoza idiopatyczna: młodzieńcza/młodocianych, bardzo rzadko występująca u dorosłych
    • osteoporoza inwolucyjna (najczęstsza)
    • osteoporoza pomenopauzalna (typ I osteoporozy) – związana z niedoborem estrogenów w wyniku którego dochodzi do pobudzenia i nadmiernej aktywności osteoklastów, dominuje utrata kości gąbczastej, w mniejszym stopniu kości korowej.
    • osteoporoza w wieku podeszłym (typ II osteoporozy) – przyczyną jest niedobór wapnia związany ze złym wchłanianiem z jelit i nerek, zmniejszenie poziomu witaminy D3, testosteronu, wzmożenie wydzielania parathormonu przez przytarczyce, ubytek kości dotyczy w równym stopniu kości gąbczastej jak i korowej.
  • wtórna – częstość występowania około 20%
    • choroby współistniejące:
      • reumatoidalne zapalenie stawów
      • zaburzenia hormonalne
      • szpiczak
      • alkoholizm i choroby wątroby
      • częściowa resekcja żołądka
      • unieruchomienie oraz stosowanie niektórych leków (na przykład kortykosteroidów)

Do przyczyn wystąpienia osteoporozy pierwotnej (około 80% występowania) należą:

  • przekwitanie (zwłaszcza wczesne)
  • zaawansowany wiek
  • mukowiscydoza

Czynniki ryzyka wystąpienia osteoporozy:

  • uwarunkowania genetyczne
  • szczupła budowa ciała (mniejsze obciążenie)
  • nieprawidłowa dieta (ubogobiałkowa oraz ubogowapniowa)
  • długotrwałe unieruchomienie, które może spowodować zmiany
  • osteoporotyczne nawet u młodych osób picie alkoholu, zwłaszcza w młodym wieku,palenie papierosów, przyjmowanie niektórych leków: kortykosteroidów, środków nasennych, hormonów tarczycy, heparyny, fenytoiny, barbituranów
  • współwystępujące choroby: cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, kamica nerkowa, zespół Cushinga, niedoczynność przysadki niedobór witaminy
osteoporoza

Objawy

W początkowej fazie, choroba przebiega bezobjawowo.

Do najczęstszych objawów klinicznie jawnej osteoporozy należą:

  • bóle kości długich pod wpływem obciążenia
  • obniżenie wzrostu (złamania kompresyjne kręgów) i ból kręgosłupa oraz powstanie nadmiernej kifozy piersiowej (garb starczy)
  • złamania kości przy niewielkich urazach (szczególnie niebezpieczne są złamania szyjki kości udowej, ale często łamie się kość ramienna – bliższy odcinek i dalszy kości promieniowej)

Diagnostyka

Badaniem służącym rozpoznaniu osteoporozy jest badanie densytometryczne kośćca, które określa gęstość mineralną kości (BMD, od ang. bone mineral density). Zwykle ocenia się BMD odcinków układu kostnego, które najczęściej ulegają złamaniom w przebiegu osteoporozy – szyjki kości udowej, odcinka lędźwiowego-krzyżowego kręgosłupa oraz dalszego odcinka kości promieniowej (to ostatnie niezalecane). Dane z badania densytometrycznego prezentowane są jako wskaźniki: T-Score (por. do gęstości kości osób młodych) i Z-Score (por. do osób w tym samym wieku). Zdjęcie RTG pokazuje tylko bardzo zaawansowaną osteoporozę i nie może być podstawą rozpoznania.

maszyna

Leczenie

Leczenie osteoporozy zwykle rozpoczyna się jeśli T-Score jest równy lub przekracza -2,5 SD lub istnieją inne pozakostne czynniki ryzyka złamań np. skłonność do upadków.

Wykorzystuje się również w diagnostyce badania laboratoryjne poziomów m.in. wapnia, fosforu oraz biopsję kości.

Zaleca się wczesne badanie grubości kości celem podjęcia właściwych działań profilaktycznych, m.in. poprzez właściwą dietę i styl życia.